Chúng ta đều từng có một người bạn khiến ta luôn tự hỏi mình có ý nghĩa gì trong mắt họ. Dù ta có cố gắng mời họ tham gia các kế hoạch, chia sẻ suy nghĩ hay đơn giản chỉ muốn làm một người bạn tốt, mọi nỗ lực dường như chẳng được đền đáp. Và khi ta thử nói chuyện về vấn đề này, thường chỉ càng thêm bối rối.
Nghe quen không? Bạn không hề cô độc đâu. Tin xấu là, đôi khi đây không chỉ là sự hiểu lầm hay thiếu giao tiếp giữa hai người mà là một cách cố ý để tạo ra “khoảng cách tâm lý.” Tại sao người ta lại làm vậy, và điều này thể hiện qua lời nói như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu.
Source: Luke Porter / Unsplash
Khoảng Cách Tâm Lý Là Gì?
Khi cảm thấy căng thẳng hay không thoải mái, bản năng của con người thường là muốn “tạm nghỉ” hoặc tạo khoảng cách với tình huống đó. Nhu cầu này không chỉ dừng lại ở khoảng cách vật lý; theo một nghiên cứu năm 2017 từ tạp chí Journal of Experimental Psychology, chúng ta còn tạo khoảng cách về mặt tâm lý để đối phó với stress và sự bất an.
Khoảng cách tâm lý là khi chúng ta tưởng tượng những tình huống khó chịu xảy ra ở một nơi xa hoặc nhìn từ góc độ của người thứ ba. Nghiên cứu cho thấy việc này giúp giảm bớt cảm xúc tiêu cực và các dấu hiệu sinh học của stress, như huyết áp cao hay sự hoạt động của amygdala (một phần não điều khiển cảm xúc). Khi đẩy những trải nghiệm tiêu cực ra xa về mặt tâm lý, ta cũng giảm bớt ảnh hưởng của chúng lên thể chất và cảm xúc.
Tuy nhiên, nghiên cứu cũng phát hiện rằng khi ta muốn tránh xa những điều không thích, thay đổi ngôn ngữ để phản ánh khoảng cách đó sẽ giúp giảm tác động cảm xúc một cách hiệu quả hơn. Điều này được gọi là “ngôn ngữ tạo khoảng cách” - ta tránh thảo luận về các vấn đề ở thì hiện tại và hạn chế sử dụng đại từ ngôi thứ nhất.
Ngôn Ngữ Tạo Khoảng Cách Trong Các Mối Quan Hệ
Ngôn ngữ tạo khoảng cách và khoảng cách tâm lý là những cơ chế tự vệ hữu ích khi ta cần tránh xa những điều làm mình bận tâm. Những thay đổi nhỏ trong cách nghĩ và lời nói giúp ta xây dựng rào chắn cảm xúc. Nhưng khi điều khiến ta khó chịu lại là một người khác, các cơ chế này có thể xuất hiện trong cuộc trò chuyện - và tác động của nó đến người nghe thường chẳng mấy dễ chịu.
Một nghiên cứu từ tạp chí Human Communication Research cho thấy khi một người không thích người khác, họ có xu hướng sử dụng những hành vi tạo khoảng cách để giảm bớt sự khó chịu. Những hành vi này thường rơi vào ba dạng: thể hiện sự thờ ơ, tránh né và gây gổ.
1. Thể Hiện Sự Thờ Ơ
Nếu bạn cố gắng bắt chuyện hoặc kết nối với ai đó đang muốn tạo khoảng cách, họ có thể phản hồi theo cách làm giảm bớt sự hứng thú hoặc gắn kết cảm xúc. Ví dụ:
- "Bộ phim đó hay quá, đúng không?" nhận được câu trả lời “Ờ, cũng được.”
- “Tớ định làm bánh quy cậu thích, cậu có muốn không?” bị đáp lại bằng “Có thể.”
- “Cuối tuần này gặp nhau lúc 5 giờ nhé?” chỉ nhận được “Ờ… lúc nào gặp cũng được mà.”
Họ sẽ cố tỏ ra trung lập hoặc thờ ơ, tránh thể hiện sự hứng thú hay nhiệt tình. Họ có thể hạ thấp những trải nghiệm chung của hai người, không cam kết điều gì hoặc thậm chí dùng thái độ thụ động gây khó chịu để ngăn bạn kết nối với họ.
2. Tránh Né
Khi bạn cố giữ liên lạc hay kết nối với ai đó muốn tạo khoảng cách, ngôn ngữ của họ có thể do dự, mơ hồ hoặc không rõ ràng:
- “Cậu có nhận được lời mời sinh nhật của Skylar không? Cậu có đi không?” và chỉ nhận lại “Có thể.”
- “Cậu có muốn đi ăn tối cùng bọn mình không?” thì nghe “Để xem đã.”
- “Mình nói về chuyện hôm qua được không?” lại bị tránh né “Giờ mình không muốn nói chuyện này.”
Những câu trả lời của họ cho thấy sự ngại cam kết rõ ràng. Họ để các lời mời hay nỗ lực kết nối lơ lửng, trả lời mơ hồ và dựng rào cản để ngăn bạn giao tiếp - tất cả nhằm giữ khoảng cách.
3. Gây Gổ
Một người thực sự thờ ơ có thể có thái độ gây gổ, trực tiếp hoặc gián tiếp, trong nỗ lực tạo khoảng cách - dẫn đến căng thẳng hoặc xung đột:
- “Tớ thực sự thích thời gian ở bên nhau cuối tuần rồi,” bị đáp lại bằng “Ờ, nhưng tớ có nhiều thứ khác để làm.”
- “Mình muốn có thêm thời gian bên nhau,” thì nghe “Tớ bận việc quan trọng hơn.”
- “Xem phim tối nay không?” thì nhận lại “Sao lúc nào cũng làm theo ý cậu thế?”
Không chỉ tránh xa bạn, họ còn có thể tạo ra một tông giọng tiêu cực làm căng thẳng mối quan hệ. Họ có thể bác bỏ ý tưởng của bạn, coi thường suy nghĩ của bạn hoặc thậm chí tạo ra xung đột để bạn tự rút lui.
Tóm Lại Là
Ngôn ngữ tạo khoảng cách là một cơ chế bảo vệ mạnh mẽ, giúp người sử dụng giữ được cảm giác an toàn về mặt cảm xúc và kiểm soát tình huống. Dù nó giúp họ cảm thấy tốt hơn, điều đó thường không đúng với bạn.
Nếu bạn có một người bạn không bao giờ trả lời rõ ràng hoặc phản ứng theo cách khiến bạn không biết chắc về mối quan hệ, rất có thể họ không phải là bạn thật sự. Việc họ thường xuyên sử dụng ngôn ngữ tạo khoảng cách là dấu hiệu họ không hứng thú với việc xây dựng một kết nối chân thành.
Đừng cảm thấy áp lực phải duy trì một mối quan hệ một chiều. Tình bạn thật sự được xây dựng trên sự nỗ lực và quan tâm lẫn nhau. Nếu nỗ lực của bạn luôn bị đáp lại bằng khoảng cách, hãy nhận ra rằng bạn xứng đáng có những mối quan hệ mà cả hai bên đều rõ ràng và chân thành.
Nguồn: 3 Ways to Spot a Bad Friend Through Their Words | Psychology Today
Theo tamlyhoctoipham.com