7 cách tồi tệ nhất để nói lời từ bỏ

Vâng, ai mà chưa từng nghe câu: “Người chiến thắng không bao giờ bỏ cuộc, và kẻ bỏ cuộc thì chẳng bao giờ chiến thắng.” Nhưng thực tế là, trong suốt hành trình sống, mỗi người trong chúng ta sẽ phải buông bỏ ít nhất một điều gì đó, có thể là hy vọng, hoài bão, mục tiêu, một mối quan hệ hay một công việc.

Cuộc đời là thế, luôn đi kèm với mất mát.

Nhưng có những cách rút lui đúng đắn, và cũng có ít nhất 7 kiểu từ bỏ sai lầm rõ rệt đến mức có thể đốt cháy mọi cây cầu dẫn đến tương lai, khiến bạn mắc kẹt về mặt tâm lý, cảm xúc, hoặc đơn giản là tự đào sâu thêm hố sâu nơi chính mình đang đứng. Lấy từ cuốn sách tội phạm học Mastering the Art of Quitting của tôi, những kiểu bỏ cuộc dưới đây không phải là khái niệm khoa học, mà là hình ảnh khắc họa hành vi để bạn dễ dàng nhận diện. Vậy nên, xin thú thật đi: bạn có thấy mình trong một (hoặc vài) kiểu dưới đây không?

1. Bỏ cuộc kiểu kẻ lười

Đây là kiểu người khiến việc từ bỏ trở nên xấu xí. Thật ra, họ thậm chí không thực sự từ bỏ, vì có bao giờ bắt đầu đâu mà từ? Bạn chắc hẳn đã gặp kiểu này: một người trong nhóm làm việc mà chẳng bao giờ góp công sức gì; người vừa phát hiện công việc vất vả hơn tưởng tượng liền biến mất tăm, để lại gánh nặng cho người khác; hay người trong mối quan hệ mà không buồn cố gắng, chỉ chực tìm cánh cửa để rút lui.

Họ xuất hiện ở nơi làm việc, trong khu phố, hội phụ huynh, thậm chí trong vòng tròn bạn bè, tình nhân. Nói hay lắm, hứa nhiều lắm, mà chẳng làm gì ra hồn. Họ thường là những kẻ mãi giậm chân tại chỗ, sống lay lắt, ôm mộng viển vông, và không ngại sống dựa vào bạn. Phong cách sống của họ? Luôn để lại dang dở.

2. Bỏ cuộc kiểu cao bồi (OK Corral)

Đây là kiểu bỏ cuộc ồn ào, kịch tính, như một màn đấu súng để người ra đi được tô điểm bằng ánh hào quang đạo đức. Người bỏ cuộc trong kiểu này luôn cho rằng mình bị buộc phải rút lui, và biến quyết định rời đi thành một hành động cao cả, nhằm chặn đứng mọi lời chỉ trích.

Họ hay dùng những lý lẽ đạo đức để biện minh (“Tôi nhận ra ngân hàng này chỉ coi trọng lợi nhuận hơn con người”), khiến việc từ bỏ trở nên chính đáng, còn bản thân thì phủi sạch trách nhiệm. Họ nhìn mọi thứ đen trắng rõ ràng: “Tôi đúng, họ sai,” hoặc “Tôi giữ lời hứa, còn cô ấy thì không.” Trong một vụ ly hôn, kiểu OK Corral này đảm bảo quá trình chia tay sẽ kéo dài, đầy tổn thương cho cả con cái và những người xung quanh – vì “cao bồi” ấy cần phải chứng minh mình đúng.

Đây là kiểu bỏ cuộc chứa đầy sự thiếu trung thực về mặt cảm xúc – bởi lẽ, thực tế cho thấy rất ít người bỏ đi trong kiểu này mà có thể tìm được hạnh phúc thực sự. (Muốn xem một “trận OK Corral” điển hình trong tình yêu, hãy xem phim The War of the Roses.)

3. Bỏ cuộc giả vờ (Faux Quit)

Hành vi này có nhiều biến thể, nhưng tất cả đều có một điểm chung: rất ồn ào nhưng chẳng đi đến đâu. Người này trông như sắp rời bỏ mọi thứ – thậm chí có thể nói rất thuyết phục về lý do tại sao việc từ bỏ là điều bắt buộc, rồi bắt đầu dựng lên rào cản, đặt ra giới hạn mới, tuyên bố tạm dừng mối quan hệ, v.v. Nhưng tất cả chỉ là lời nói suông. Chẳng mấy chốc, họ lại quay trở về như cũ. Mọi chuyện đâu lại vào đấy. Cái vòng quay cứ tiếp tục, mang theo mâu thuẫn, bực dọc mà chẳng có lối thoát.

Thường thì, hành vi này không hẳn là cố tình, mà đến từ sự giằng xé nội tâm: giữa nỗi an toàn của việc ở lại và nỗi đau của việc ra đi; giữa sự không hài lòng hiện tại và nỗi sợ phải mạo hiểm; giữa nỗi chán nản nơi công việc và khoản lương vẫn đủ sống. Người đó nói mãi chuyện sẽ bỏ việc, sẽ chia tay, nhưng thực chất lại… không thể dứt.

Tuy nhiên, cũng có trường hợp bỏ cuộc giả vờ là có chủ đích, như một cách thao túng trong mối quan hệ đã rạn nứt. Người ấy có thể tạm ngừng gặp bạn, chuyển ra khỏi nhà chung, rồi vài tuần sau (hoặc sớm hơn) lại quay về, vì bạn năn nỉ hay vì “chợt thấy nhớ.” Nhưng rốt cuộc, tất cả chỉ làm kéo dài thêm nỗi đau cho cả hai.

Bỏ cuộc giả vờ cũng dễ dẫn đến bỏ cuộc nửa vời (như một số kiểu bỏ cuộc khác). Tức là người đó đã rời bỏ mối quan hệ, công việc, hay tình huống nào đó về mặt hình thức, nhưng về mặt cảm xúc và tâm lý thì vẫn bị mắc kẹt trong đó. Hãy hình dung một người vừa kết thúc mối tình dài, nhưng trong buổi hẹn hò đầu tiên đã nói suốt về người yêu cũ, làm nghẹt thở cả căn phòng. Hoặc người đi phỏng vấn lại không ngần ngại nói xấu công ty cũ, điều tối kỵ ai cũng biết.

Kiểu bỏ cuộc này đảm bảo một điều: bạn sẽ rất khó mà bước tiếp.

4. Bỏ cuộc kiểu đe dọa

Đây là “ngón nghề” quen thuộc của những người thích thao túng, thường được phát ngôn bằng câu: “Tôi sẽ bỏ đi nếu anh/chị không làm điều này.” Mà “điều này” thì muôn hình vạn trạng, có thể là tăng lương, thăng chức trong môi trường công sở, hoặc là một đòi hỏi nào đó trong tình yêu.

Thực ra, người đưa ra lời đe dọa thường chẳng hề có ý định rời đi. Họ dùng nó như một con bài để chiếm thế thượng phong. Trong công việc, đôi khi chiêu này có thể hiệu quả, nhưng chỉ là hiệu quả tạm thời. Còn trong những mối quan hệ cá nhân mà quyền lực không cân bằng, đầy sự thụ động - gây hấn, hoặc mang tính đòi hỏi rồi rút lui, kiểu bỏ cuộc này thường xuyên xuất hiện.

Đây là một hành vi độc hại ở mức độ cao.

5. Bỏ cuộc kiểu “bốc hơi”

Giới trẻ ngày nay gọi kiểu từ bỏ này bằng một cái tên mới, thậm chí biến nó thành động từ: “ghost” hoặc “bị ghost”. Nếu bạn bị ghost, tức là người đang hẹn hò với bạn bất ngờ biến mất khỏi cuộc đời bạn, cắt đứt mọi liên lạc qua tin nhắn, điện thoại, mạng xã hội mà không để lại lấy một lời giải thích.

Dù bạn gọi đó là “bốc hơi”, “chuồn êm” hay “mất hút”, thì đây vẫn là kiểu bỏ cuộc của kẻ nhút nhát, bởi vì không có lời nói rõ ràng, không có đối thoại thẳng thắn. Nó có thể được dùng để làm tổn thương, làm nhục, hay trừng phạt ai đó, đặc biệt là trong những mối quan hệ lâu dài, vì hành động này ngầm nói rằng: người bị bỏ không xứng đáng với thời gian hay năng lượng của kẻ rời đi.

Nhưng, dẫu người bị bỏ rồi cũng sẽ hồi phục, chính “người chuồn êm” mới là kẻ mang theo gánh nặng dài lâu. Họ phải đối mặt với hình ảnh một kẻ hèn nhát trong gương, với sự thiếu thốn dũng khí, sự trốn tránh trách nhiệm và cả một khoảng trống trong nhận thức về bản thân. Rốt cuộc, cái giá mà họ phải trả đã được in sâu trong chính con người họ.

6. Bỏ cuộc kiểu “nổ lớn”

Cũng có thể gọi đây là kiểu “giọt nước tràn ly”, vì nó luôn đi kèm với sự bùng nổ mãnh liệt và những cơn cuộn trào của cảm xúc. Đây có lẽ là kiểu bỏ cuộc tệ hại nhất, vì tuy có thể đưa bạn thoát khỏi tình huống, nhưng lại để lại phía sau một đống ngổn ngang cảm xúc và suy nghĩ chưa được giải quyết.

Việc bước tiếp sau kiểu bỏ cuộc này là điều vô cùng khó khăn.

Giống như kiểu “cao bồi OK Corral” (dù lý do khác nhau), kiểu “nổ lớn” khiến cho việc chia tay, ly hôn trở nên vô cùng hỗn độn và kéo dài, bởi những cảm xúc dồn nén, tổn thương chưa lành. Người bỏ đi thường mang trong mình tâm thế phải “gỡ gạc” hay “chiến thắng” bằng cách nào đó. Trong môi trường công sở, kiểu nghỉ việc trong cơn bực tức, nhất là khi bị lãnh đạo khéo léo đẩy vào thế đó để tránh chi trả quyền lợi, thường dẫn đến việc bạn tự thiêu rụi mọi cây cầu phía sau, mà chẳng có một kế hoạch rõ ràng cho phía trước.

Khác với kiểu “bỏ giả vờ”, kiểu “nổ lớn” thực sự giúp bạn thoát ra, nhưng với cái giá rất đắt. Hãy chuẩn bị tinh thần đối mặt với nỗi ân hận, những đêm mất ngủ vì dằn vặt, và cảm giác chơi vơi không điểm tựa. Bạn cũng có thể bị người khác đổ lỗi là bốc đồng, thiếu suy nghĩ. Nếu có thể tránh được kiểu từ bỏ này, hãy tránh.

7. Bỏ cuộc kiểu lặng lẽ

Đây là kiểu bỏ cuộc của kẻ không thành thật, người ngoài mặt thì vẫn tỏ ra gắn bó, vẫn “giữ vai”, trong khi trong lòng đã âm thầm lên kế hoạch rút lui. Một phần lý do là vì họ thấy việc bỏ cuộc là điều đáng xấu hổ, phần khác vì họ muốn giữ hình ảnh đẹp đẽ trong mắt người khác. Nhưng sự thật là, kiểu người này có thể gây tổn thương sâu sắc về mặt cảm xúc.

Hãy hình dung một người chồng (hoặc vợ) vẫn tham gia đều đặn các buổi tư vấn hôn nhân, trong khi đã quyết bụng ly hôn từ trước, chỉ để có vẻ như mình đã cố hết sức. Những người từng ngoại tình nhưng khẳng định đã chấm dứt với nhân tình, cũng có thể đang thực hành kiểu “bỏ lặng lẽ”.

Cần lưu ý: kiểu từ bỏ này chỉ thực sự độc hại trong các mối quan hệ cá nhân. Trong công việc, đôi khi đây lại là điều cần thiết, bởi nhiều nơi không chấp nhận việc bạn đang tìm cơ hội mới, và nếu biết, họ có thể tìm cách đẩy bạn đi trước khi bạn kịp chuẩn bị.

Sự thật là: không phải người chiến thắng thì không bao giờ bỏ cuộc, và cũng chẳng đúng khi nói người bỏ cuộc thì không thể chiến thắng.

Ai rồi cũng sẽ đến lúc phải rời bỏ một điều gì đó trong đời. Nhưng cách ta rời đi mới là điều quan trọng.

Kiểu từ bỏ tốt nhất là kiểu được suy nghĩ thấu đáo, có kế hoạch rõ ràng, biết mình muốn gì tiếp theo và làm sao để đạt được điều đó.

Từ bỏ là một hành trình, không phải một bước dứt khoát, đòi hỏi bạn phải kiểm soát suy nghĩ và cảm xúc của mình, nhìn nhận thực tế các mục tiêu và khơi dậy động lực để vươn tới. 

Image: auremar/Shutterstock

Tác giả: Peg Streep

Nguồn: The 7 Worst Ways to Quit | Psychology Today | Psychology Today

Theo tamlyhoctoipham.com