Một sự việc gần đây khiến tôi nhận ra rằng sự cay nghiệt có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, và cách tốt nhất để đối phó với nó cũng không hề giống nhau.
Sáng hôm đó, tôi đạp xe đi làm giữa trời đông lạnh giá. Đường dành cho xe đạp và cả lòng đường đều bị tuyết và băng che phủ, nên tôi quyết định đi trên vỉa hè để tránh tội phạm nguy hiểm. Khi thấy một người chạy bộ tiến lại gần, tôi lập tức nép sang một bên nhường đường. Nhưng thay vì đi qua một cách bình thường, cô ấy giơ hai tay lên trời, gương mặt đầy vẻ khó chịu rồi hét lớn: “Đây là vỉa hè! Dùng cái đường xe đạp chết tiệt đi chứ!” Tôi sững người, không kịp phản ứng.
Đây chính là kiểu tình huống mà tôi hay gọi là “những hành động cay nghiệt ngẫu nhiên” – khi bạn trở thành mục tiêu của cơn bực bội và thái độ thô lỗ của người khác, dù họ hoàn toàn là người xa lạ. Đôi khi, đó chỉ là một cái nhìn khinh miệt hay một lời quát tháo vô cớ. Dù những người đó chẳng liên quan gì đến bạn, các nghiên cứu cho thấy rằng những tình huống như vậy có thể ám ảnh tâm trí ta, làm ảnh hưởng đến tâm trạng và hiệu suất công việc trong cả ngày dài.
Vụ việc sáng hôm đó có lẽ chỉ là một sự cố nhỏ trong hành trình đi làm của tôi, nhưng nó vẫn khiến tôi cảm thấy bất an suốt cả buổi sáng. Tôi vốn là một người dễ lo âu, nên cơ thể phản ứng khá mạnh với những tình huống căng thẳng – nhịp tim tăng nhanh, huyết áp cũng cao hơn bình thường.
Những hành động cay nghiệt ngẫu nhiên như vậy có thể làm ta vô thức củng cố những niềm tin tiêu cực – rằng mình không được yêu thích, rằng mình kém cỏi, hay rằng thế giới này vốn chẳng mấy tử tế. Những suy nghĩ tiêu cực ấy lại dễ dẫn ta vào một vòng lặp của sự hoài nghi và bi quan, khiến ta càng dễ bị ảnh hưởng bởi sự thô lỗ của người khác, bởi chính ta cũng dần ít thể hiện sự cởi mở hay thiện chí hơn.
Photo: Aleksey Nosov / Pexels
Điều khiến tôi cảm thấy khó chịu nhất trong câu chuyện này không chỉ là thái độ của người phụ nữ kia, mà là cách cô ấy hiểu sai hoàn toàn ý định của tôi. Tôi biết xe đạp không nên đi trên vỉa hè, nhưng hôm đó tôi chỉ đang cố gắng giữ an toàn cho chính mình trong điều kiện thời tiết xấu.
Một sự cố khác xảy ra vào mùa hè cũng để lại trong tôi cảm giác tương tự. Hôm đó, trên đường lái xe về nhà sau khi làm một số việc vặt, tôi gặp một nhân viên điều tiết giao thông. Cô ấy dựa người vào biển báo dừng, mắt dán vào điện thoại. Tôi không muốn bấm còi vì sợ như vậy sẽ bất lịch sự, nên sau khi đứng chờ một lúc mà không thấy xe nào khác xung quanh, tôi từ từ nhấn ga. Bất ngờ, cô ấy giật mình, giơ biển báo lên thật mạnh, thể hiện rõ sự tức giận. Ý nghĩ rằng cô ấy có thể đang nghĩ tôi là một kẻ thô lỗ khiến tôi bứt rứt suốt nhiều giờ sau đó.
Điểm chung của cả hai sự việc là tôi không có cơ hội giải thích hay làm rõ hiểu lầm với đối phương. Mặc dù việc có thể sẽ không bao giờ gặp lại họ mang đến một chút nhẹ nhõm, nhưng cảm giác khó chịu vì sự xung đột không được giải quyết vẫn đọng lại.
Tuy vậy, tôi từng có một trải nghiệm khác hoàn toàn, giúp tôi nhận ra rằng nếu có cơ hội phản hồi một cách hiệu quả, ta có thể cảm thấy nhẹ lòng thay vì bực bội. Một lần nọ, khi thanh toán tại siêu thị, tôi vô tình đặt đồ của mình ở phần xa của băng chuyền thay vì gần quầy thu ngân. Cô nhân viên thu ngân không hài lòng, càu nhàu rằng tôi khiến cô ấy phải với tay lấy đồ. Thay vì nổi giận hay tranh cãi, tôi chỉ buồn bã nói: “Hôm nay tôi mệt quá, đầu óc cứ lơ mơ.” Ngay lập tức, nét mặt cô ấy dịu lại, rồi cô ân cần nói: “Không sao đâu, em yêu,” và nhanh chóng đóng gói đồ giúp tôi. Trong trường hợp này, khi tôi để lộ sự yếu đuối của mình, phản ứng nhận lại lại là sự đồng cảm.
Một điều tôi rút ra từ những tình huống cay nghiệt ngẫu nhiên – cả trong trải nghiệm cá nhân lẫn những câu chuyện mà khách hàng từng chia sẻ – là con người thường có nhu cầu phân định ai đúng ai sai. Nhưng vấn đề là, người kia cũng có thể nhìn ta với chính ánh mắt ta nhìn họ. Có thể những người bực bội với tôi sẽ chẳng bao giờ thấy được góc nhìn của tôi, nhưng nếu tôi cố gắng hiểu phản ứng cảm xúc của họ – ngay cả khi tôi không hiểu logic đằng sau – thì tôi có thể chấp nhận rằng sự cay nghiệt của họ suy cho cùng cũng chỉ là một hình thức tự vệ. Và điều này kết nối tất cả chúng ta – bởi ai cũng có xu hướng nhìn thế giới qua lăng kính đầy định kiến của riêng mình.
Nói cho cùng, đôi khi những hành động cay nghiệt ngẫu nhiên dạy ta rằng chuyện ai đúng ai sai không còn quan trọng nữa. Điều quan trọng hơn cả là làm thế nào để nhanh chóng vượt qua tổn thương và học được điều gì đó từ những tình huống ấy. Dưới đây là một số cách giúp bạn lấy lại sự cân bằng khi đối mặt với những tình huống tương tự:
- Giải tỏa căng thẳng theo cách lành mạnh. Viết nhật ký hoặc vận động mạnh có thể giúp ích. Bản thân tôi, viết những dòng này cũng là một cách để giải tỏa cảm xúc.
- Đừng mong đợi được thấu hiểu. Khi tức giận, con người thường khó đặt mình vào vị trí của người khác. Nếu không thể trực tiếp giải quyết mâu thuẫn, hãy thử tưởng tượng một cuộc trò chuyện trong đó cả hai phía cùng chia sẻ sự cảm thông và tha thứ.
- Tìm kiếm sự đồng cảm từ người thân. Tâm sự với bạn bè, gia đình có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn. Nhưng hãy lưu ý rằng đôi khi họ có thể vô tình làm bạn thất vọng khi đưa ra những lời khuyên kiểu như “Đừng để tâm làm gì” hay “Bỏ qua đi.” Thay vào đó, hãy thẳng thắn bày tỏ rằng bạn đang cần được lắng nghe và thấu hiểu, hơn là chỉ cần một giải pháp ngay lập tức.
Khi tâm trí đã bình tĩnh, hãy linh hoạt thay đổi cách ứng xử. Ban đầu, tôi không thích ý tưởng đi bộ dắt xe khi vỉa hè chật hẹp, nhưng sau khi nghe lời khuyên từ gia đình, tôi thấy đó có thể là một cách hay. Cùng lúc đó, chấp nhận rằng đôi khi, dù mình cố gắng lịch sự đến đâu, ta vẫn có thể gặp phải những hành vi cay nghiệt, sẽ giúp ta nhẹ lòng hơn và đối xử khoan dung hơn với chính mình lẫn người khác.
Nguồn: The Best Way to Deal With Meanness and Rudeness | Psychology Today
Theo tamlyhoctoipham.com