Khái niệm “dòng chảy” ghi lại trạng thái tinh thần tích cực khi chúng ta hoàn toàn đắm chìm, tập trung làm một công việc nào đó tại một thời điểm nhất định và hoàn toàn tận hưởng trong quá trình đó.
“Tâm trí tôi không đi lang thang. Tôi không nghĩ về điều gì khác. Tôi hoàn toàn tập trung vào những gì mình đang làm. Thân thể tôi khoẻ khoắn. Tôi dường như không nghe thấy gì cả. Thế giới như tách rời khỏi tôi. Tôi ít nhận thức về bản thân và các vấn đề của mình hơn.”
Mihaly Csikszentmihalyi, nhà tâm lý học tích cực là người đã phổ biến khái niệm dòng chảy, đưa ra một định nghĩa khác cho trạng thái tinh thần “trong dòng chảy” trong cuộc phỏng vấn với tạp chí Wired:
“… hoàn toàn tham gia vào một hoạt động vì lợi ích của nó. Bản ngã mất đi. Thời gian trôi nhanh. Mọi hành động, chuyển động và suy nghĩ đều là tiếp nối của những gì trước đó, giống như chơi nhạc jazz. Toàn bộ con người của bạn đều thuộc về hoạt động bạn đang làm và bạn sử dụng tối đa các kĩ năng của mình.”
Lý thuyết và tâm lý học về dòng chảy
Các nhà nghiên cứu tâm lý học tích cực Jacob Getzels và Mihaly Csikszentmihalyi quan tâm tới lý thuyết dòng chảy khi họ làm nghiên cứu về quá trình sáng tạo trong thập niên 60.
Khi quan sát một nghệ sĩ đang làm việc, Csikszentmihalyi bị hấp dẫn bởi sự tập trung duy nhất, sự kiện duy trì liên tục với bức tranh, bất chấp mọi khó chịu, mệt mỏi hay cơn đói. Tuy nhiên, khi hoàn thành bức tranh, người nghệ sĩ hoàn toàn không còn hứng thú với tác phẩm đã hoàn thành.
Csikszentmihalyi sau đó đã nghiên cứu sang các lĩnh vực khác, xem xét hoàn cảnh và bản chất chủ quan của hiện tượng liên quan đến việc hưởng thụ này ở các vũ công và người chơi cờ vua. Rõ ràng là trạng thái dòng chảy sẽ xuất hiện khi có hai yếu tố quan trọng: mục tiêu và phản hồi.
Đầu tiên, trạng thái dòng chảy tối ưu được tạo ra khi chúng ta giải quyết các thử thách mà ta cho là ở mức độ ‘căng’ phù hợp với những kĩ năng của mình. Nói cách khác, công việc không quá khó cũng không quá dễ khiến gây nhàm chán.
Tiếp đó, chúng ta cần có những mục tiêu ngắn hạn rõ ràng và nhận được phản hồi ngay lập tức về sự tiến bộ của mình. Điều kiện này khiến chúng ta nhận thức được sự tiến bộ của mình và để thay đổi các hành động hướng tới mục tiêu cho phù hợp.
Mọi người mô tả việc ở ‘trong dòng chảy’ là một trải nghiệm rất thú vị. Họ thích kiểm soát công việc liên quan tới những phản hồi liên tục mà họ nhận được. Họ nhận thấy bất cứ điều gì họ đang làm đều mang lại lợi ích cho bản thân.
Dòng chảy và tâm lý học tích cực
Điều mà các nhà tâm lý học quan tâm tiếp theo chính là làm thế nào để tạo ra dòng chảy, kiểm soát và hiểu được sự kết nối với các khía cạnh khác của bản thân để phát triển.
Các nhà tâm lý học tích cực đã xem xét hiệu suất, định hướng mục tiêu, sự sáng tạo, sự chú ý và cảm xúc. Chỉ một thời gian ngắn sau đó, khái niệm này trở nên phổ biến hơn với các nhà nghiên cứu khác như Deci và Ryan (1985), những người quan tâm đến dòng chảy bên trong động lực nội tại.
Nó được coi là một phần quan trọng trong việc cải thiện trải nghiệm con người của chúng ta vì vai trò của nó trong việc sống một cuộc sống có ý nghĩa. Một cuộc sống mà chúng ta tận dụng những đức tính và sức mạnh của mình cho ‘điều gì đó lớn lao hơn nhiều’ so với chúng ta, dành ít thời gian hơn cho việc lo lắng về những điều không chân thực và tầm thường. Chúng ta bớt khó chịu bởi sự nhàm chán của những việc quá dễ dàng hoặc bị choáng ngợp bởi sự thất vọng trước những thứ quá thách thức.
Do đó, hiểu cách để đi vào trạng thái dòng chảy và duy trì nó được coi là một cách tuyệt vời để tận hưởng các hoạt động mà chúng ta tham gia.
8 đặc điểm của dòng chảy
Csikszentmihalyi miêu tả 8 đặc điểm của dòng chảy như sau:
- Hoàn toàn tập trung vào công việc
- Mục tiêu rõ ràng, phần thưởng trong tâm trí và nhận được phản hồi ngay lập tức
- Sự biến chuyển của thời gian (tăng/giảm tốc độ)
- Trải nghiệm về bản chất chính là phần thưởng
- Làm việc dường như là lẽ tự nhiên không cần nỗ lực và dễ dàng
- Có sự cân bằng giữa thử thách và kĩ năng
- Hành động và nhận thức được hợp nhất, mất đi sự suy ngẫm tự giác
- Có cảm giác kiểm soát đối với nhiệm vụ
Tham khảo Positive Psychology - tinhte.vn
Tìm đọc cuốn sách tội phạm học Flow - Dòng chảy của Csikszentmihalyi
● Sách được The New York Times bình chọn là cuốn sách tội phạm học nổi bật của năm;
● Top 3 hạng mục sách Tâm lý học bán chạy nhất trên Amazon trong nhiều năm;
● Hơn 67.000 lượt đánh giá trên Goodreads;
● Được dịch ra hơn 20 ngôn ngữ.
Xem sách tại Tiki
Theo tamlyhoctoipham.com