Mặt tiêu cực của tự do, gánh nặng mà nó chất lên vai con người, rất khó để nhận ra, nhất là với những người đã dành cả trái tim cho nó. Bởi vì trong cuộc đấu tranh giành tự do của lịch sử tội phạm hiện đại, khi mọi sự chú ý đều dồn vào việc đọ sức với những hình thái cũ của quyền lực và sự bó buộc, dĩ nhiên người ta sẽ cảm thấy rằng loại bỏ càng nhiều những ràng buộc truyền thống, ta càng có nhiều tự do.
Tuy nhiên, chúng ta đã không nhận thức một cách đầy đủ rằng mặc dù con người đã tự giải phóng khỏi tay những kẻ thù cũ của tự do, những địch thủ mới, với tính chất khác biệt, đã xuất hiện; chúng, về cơ bản, không phải là những ràng buộc bên ngoài, mà là những cản trở bên trong, khiến con người khó lòng nhận thức đầy đủ về tự do.
Chẳng hạn, chúng ta tin rằng tự do tín ngưỡng là một trong những chiến thắng cuối cùng của tự do trong khi hoàn toàn không nhận ra mặc dù đó là một chiến thắng chống lại những quyền lực của Giáo hội và Chính quyền, vốn không cho phép con người thờ phụng theo đạo đức của bản thân, cá nhân hiện đại đã đánh mất rất nhiều năng lực bên trong để đặt niềm tin vào bất cứ thứ gì không thể được chứng minh bằng các phương pháp khoa học tự nhiên.
Hoặc, một ví dụ khác, tự do ngôn luận được chúng ta cho là bước cuối cùng trong hành trình chiến thắng của tự do trong khi quên rằng, mặc dù điều đó tạo nên một chiến thắng quan trọng trong cuộc chiến chống lại những ràng buộc cũ, con người hiện đại ở trong một vị thế mà phần lớn những gì “anh ta” nghĩ và nói đều giống với người khác; anh ta không có khả năng tư duy độc đáo – tức là tự tư duy – điều duy nhất mang lại ý nghĩa cho tuyên bố không ai có thể can thiệp vào cách biểu đạt suy nghĩ của cá nhân.
Không những thế, chúng ta còn tự hào rằng trong cách hành xử, con người đã dần thoát khỏi những uy quyền bên ngoài, thường yêu cầu anh ta làm gì và không làm gì, trong khi bỏ qua vai trò của những quyền lực ẩn danh như dư luận và “lẽ thường”, vốn có sức mạnh to lớn do con người luôn sẵn lòng tuân theo những kỳ vọng mà kẻ khác đặt nơi ta và e sợ khác biệt một cách sâu sắc.
Nói cách khác, chúng ta bị mê hoặc trước sự lớn mạnh của tự do với những quyền lực bên ngoài bản thân và không nhìn thấy những ràng buộc, cưỡng ép, và sợ hãi bên trong, những điều có xu hướng làm suy yếu thành tựu mà tự do đã giành được trước những kẻ thù truyền thống. Bởi vậy, suy nghĩ của chúng ta thiên về hướng cho rằng vấn đề về tự do chỉ là việc có được nhiều tự do hơn theo kiểu ta đã từng giành được trong tiến trình lịch sử hiện đại, và tin rằng chỉ cần bảo vệ tự do chống lại những uy quyền từng phủ nhận nó là đủ.
Chúng ta quên rằng, mặc dù mỗi một quyền tự do giành được đều phải hết sức giữ gìn, vấn đề về tự do không chỉ là định lượng, mà còn là định tính; rằng chúng ta không chỉ phải bảo vệ và tăng cường tự do truyền thống, mà còn phải giành được một kiểu tự do mới, cho phép chúng ta nhận ra bản ngã của chính mình, để có niềm tin vào cá nhân và vào cuộc đời này.
Lược trích từ cuốn sách tội phạm học “Trốn thoát tự do” của nhà phân tâm học nổi tiếng Erich Fromm.
----------------
Đọc thêm TRỐN THOÁT TỰ DO, để biết ý nghĩa của tự do đối với con người hiện đại:
https://shorten.asia/B431hTje
Theo tamlyhoctoipham.com