Mối quan hệ giữa người có kiểu gắn bó lo âu và người có kiểu gắn bó né tránh thường tạo nên một vòng lặp kéo – đẩy đầy mâu thuẫn. Họ có thể bị thu hút bởi chính những đặc điểm mà bản thân khao khát có được ở đối phương. Tự nhận thức, hiểu rõ kiểu gắn bó của mình và tìm đến liệu pháp tâm lý là những cách để xây dựng một kiểu gắn bó an toàn hơn.
Lý Thuyết Gắn Bó Là Gì?
Lý thuyết gắn bó cho rằng cách chúng ta hình thành mối liên kết cảm xúc từ thuở ấu thơ ảnh hưởng đến kiểu gắn bó và cách hành xử trong các mối quan hệ ở tuổi trưởng thành. Theo nghiên cứu của nhà tâm thần học John Bowlby và nhà tâm lý học phát triển Mary Ainsworth, có ba kiểu gắn bó thiếu an toàn chính: lo âu, né tránh và rối loạn.
Điều thú vị là, những người có kiểu gắn bó lo âu và những người có kiểu gắn bó né tránh lại thường bị thu hút lẫn nhau. Tại sao lại như vậy khi nhu cầu của họ tưởng chừng hoàn toàn trái ngược?
Kiểu Gắn Bó Lo Âu
Những người có kiểu gắn bó lo âu thường sợ bị bỏ rơi, luôn khao khát sự gần gũi và những lời trấn an từ đối phương. Họ dễ rơi vào trạng thái lo lắng và bất an khi người kia trở nên xa cách hoặc không đáp ứng được nhu cầu của họ. Điều này thường xuất phát từ việc họ từng trải qua sự quan tâm thiếu nhất quán từ người chăm sóc: lúc thì quá mức, lúc lại thờ ơ và xa cách.
Kiểu Gắn Bó Né Tránh
Người có kiểu gắn bó né tránh lại thường cảm thấy không thoải mái với sự thân mật và gần gũi về mặt cảm xúc. Họ đề cao sự độc lập và tự chủ, dễ có xu hướng giữ khoảng cách khi mối quan hệ trở nên quá sâu sắc hoặc đòi hỏi nhiều. Kiểu gắn bó này hình thành khi người chăm sóc của họ không thể hiện sự quan tâm, luôn xa cách và ít khi đáp ứng nhu cầu tình cảm của đứa trẻ.
Sự Hấp Dẫn Giữa Kiểu Gắn Bó Lo Âu và Né Tránh
Mối quan hệ giữa hai kiểu gắn bó này thường diễn ra như một trò chơi kéo – đẩy. Người có gắn bó lo âu luôn tìm kiếm sự gần gũi và trấn an, trong khi người có gắn bó né tránh lại cảm thấy ngộp thở vì điều đó và tìm cách rút lui. Cứ như vậy, cả hai tạo nên một vòng lặp của việc theo đuổi và xa lánh, khiến cả hai đều không bao giờ thỏa mãn được nhu cầu của mình trong mối quan hệ.
Sự hấp dẫn này có thể bắt nguồn từ nhu cầu vô thức của cả hai người trong việc lấp đầy những khoảng trống tình cảm từ thời thơ ấu. Người lo âu có thể bị thu hút bởi người né tránh vì họ coi đó là thử thách – một cơ hội để đạt được kết nối cảm xúc mà họ luôn khao khát. Ngược lại, người né tránh lại bị hấp dẫn bởi người lo âu vì sự theo đuổi của đối phương vô tình củng cố nhu cầu độc lập và tự chủ của họ.
Ngoài ra, mỗi bên cũng có thể tìm kiếm đặc điểm của đối phương như một cách để hoàn thiện chính mình. Người lo âu muốn học cách độc lập và tự chủ để bớt lo lắng hơn trong mối quan hệ. Ngược lại, người né tránh lại khao khát sự ấm áp và thân mật mà người lo âu thể hiện, vì họ cảm thấy mình đang bỏ lỡ một phần quan trọng của tình yêu.
Tuy nhiên, chính những điều thu hút họ ban đầu cũng sẽ dần trở thành nguyên nhân khiến mối quan hệ rạn nứt. Điều hấp dẫn chúng ta ở người kia thường sẽ trở thành điều khiến ta mệt mỏi theo thời gian.
Người lo âu sẽ luôn trong trạng thái bất an vì sự xa cách của người né tránh, còn người né tránh sẽ cảm thấy áp lực và choáng ngợp trước nhu cầu tình cảm của người lo âu. Sự mâu thuẫn này sẽ tạo nên vòng xoáy của xa cách và tái kết nối, khiến mối quan hệ luôn trong trạng thái căng thẳng và bất ổn. Đôi khi, người né tránh cần một khoảng nghỉ để lấy lại không gian của mình, và điều này lại càng làm gia tăng nỗi sợ bị bỏ rơi của người lo âu.
Bước Đến Kiểu Gắn Bó An Toàn
Không phải tất cả những người có kiểu gắn bó lo âu và né tránh đều bị thu hút nhau. Kiểu gắn bó của mỗi người cũng có thể thay đổi theo thời gian và tùy vào từng mối quan hệ.
Nếu bạn muốn hướng đến một kiểu gắn bó an toàn hơn, điều đó cần thời gian, sự kiên nhẫn và nỗ lực, nhưng phần thưởng là rất xứng đáng. Bạn có thể tìm đến một chuyên gia tâm lý để thảo luận về những vấn đề từ gia đình thời thơ ấu đã ảnh hưởng đến kiểu gắn bó của mình. Việc nhận diện gốc rễ của những kiểu gắn bó không an toàn và học cách giao tiếp cởi mở là những bước quan trọng đầu tiên.
Người có kiểu gắn bó an toàn thường biết cách điều chỉnh cảm xúc, thể hiện nhu cầu của mình một cách thẳng thắn nhưng tôn trọng, và có niềm tin rằng đối phương sẽ hành xử đúng mực khi họ không ở bên nhau. Họ cũng biết cân bằng giữa thời gian riêng tư và thời gian chung trong mối quan hệ.
Trẻ em phát triển kiểu gắn bó an toàn khi người chăm sóc luôn sẵn sàng đáp ứng và an ủi những nhu cầu của chúng. Khi trưởng thành, họ thường sẽ tránh các mối quan hệ với người có kiểu gắn bó lo âu hoặc né tránh vì nhận thức được rằng nhu cầu của họ sẽ khó được đáp ứng trong mối quan hệ này.
Cuối cùng, việc xây dựng một kiểu gắn bó an toàn đòi hỏi cả hai người phải dành thời gian, nỗ lực và sự cam kết. Nếu đối phương chưa sẵn sàng, bạn vẫn có thể tìm kiếm sự hướng dẫn và chữa lành cho chính mình.
Nguồn: Why Anxious and Avoidant Attachment Attract Each Other
Theo tamlyhoctoipham.com